Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych [1] przypadającego na 1 marca parafia pw. Św. Izydora w Markach oraz Stowarzyszenie Marki-Pustelnik-Struga serdecznie zapraszają na Mszę Św. w intencji Żołnierzy Niezłomnych w niedzielę 28 lutego o godz. 12.00.
We mszy św. uczestnictwo zapowiedział zaprzyjaźniony z naszym Stowarzyszeniem żołnierz AK Jerzy Nowicki ps. „Plastuś”
oraz Rodzinna Grupa Historyczna Szwadron Żandarmerii z Marek z Tomaszem Kaczyńskim na czele będącej częścią Towarzystwa Rekonstrukcji Historycznej Polska Walcząca.[2]
Marecki oddział Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ)
Marki zostały wyzwolone w dniu 14 września 1944 r. przez wojska radzieckie 47 Armii I Frontu Białoruskiego. Armia Czerwona, która wyzwoliła Marki od niemieckiej okupacji i czarnego terroru przyniosła ze sobą na bagnetach żołnierzy NKWD nową rzeczywistość społeczno-polityczną -czerwony terror i socjalizm.
Z tą nową socjalistyczną rzeczywistością nie wszyscy się jednak pogodzili, bowiem jeszcze latem 1945 r. istniał na terenie Marek oddział NSZ, który składał się min. z byłych żołnierzy AK.
Gwoli przypomnienia, w tym czasie czterdziestu mareckich żołnierzy Armii Krajowej przebywało na zesłaniu w Rosji sowieckiej, w Borowiczach wraz z pierwszym dowódcą AK – ppłk. dr Sergiuszem Hornowskim. Ostatni dowódca mareckiego AK mjr. Henryk Okińczyc już nie żył, zamordowany przez NKWD, prawdopodobnie na moskiewskiej Łubiance.
Dowódcą mareckiego oddziału Narodowych Sił Zbrojnych był Julian Sałanowski ps. „Bogdan”, a jego zastępcą Wojciech Rembecki ps. „Spokojny”. Kapelanem mareckiego oddziału został ks. Bolesław Stefański ps. „Bolcio” wikariusz parafii Św. Józefa na warszawskim Kole. Do czerwca 1946 r., czasu masowych aresztowań przez UB, w skład mareckiego oddziału NSZ wchodziły następujące osoby:
- Borowski Edward
- Baniszewski Jan
- Borkowski Kazimierz
- Brzeziński Marian
- Cholewa Marian
- Głogowski Stefan
- Grzegorzewski Władysław
- Kiełek Ryszard
- Kopczyński Stefan
- Kossakowski Zdzisław 11.
- Kowalski Zdzisław
- Mąkolski Czesław
- Pawłowski Mieczysław
- Pawłowski Tadeusz
- Pazik Mieczysław
- Pietras Ryszard
- Pniewski Zygmunt
- Rembecki Jerzy
- Rembecki Wojciech ps. „Spokojny” zastępca dowódcy oddziału
- Sałanowski Jan
- Sałanowski Julian ps. „Bogdan” dowódca mareckiego oddziału
- Skorubski Henryk
- Słowiński Mieczysław
- Smoderek Henryk
- Struś Zygmunt
- Szymański Mieczysław
- Witek Stanisław
- Wyżykowski Ryszard
Według informacji Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie z czerwca 1952 r. oddział ten miał przygotowywać zamach na wójta Marek Kazimierza Wybrańskiego. Wybrański rzeczywiście zginął, jak podają lakonicznie niektóre źródła, śmiercią tragiczną w 1946 r. Według informacji uzyskanej od p. Ireny Węsierskiej (mieszkanki Marek) Wybrański zginął od kul żołnierzy radzieckich, kiedy domagał się od nich uregulowania rachunku za posiłek spożywany w prowadzonej przez niego po wyzwoleniu restauracji Bańkowskiego przy ul. Kościuszki w Markach.
1 czerwca 1946 r. na polecenie szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie aresztowany został ksiądz Stefański. Skazano go na karę śmierci, którą potem zmieniono na dożywocie. Warunkowo, ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony z więzienia w 1954 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie 26 czerwca 1992 r. stwierdził nieważność wyroku z 1946 r.
Podstawowa literatura:
Jacek Żurek, ks. Bolesław Stefański – żołnierz bezdomny, Warszawa 2015
[1] Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” – polskie święto państwowe obchodzone corocznie 1 marca, poświęcone upamiętnieniu żołnierzy antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia oraz szeroko pojętym powstaniu antykomunistycznym. Święto ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 r. z inicjatywy śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. 1 marca jest datą symboliczną, która nawiązuje do 1 marca 1951 r. Tego dnia w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Rzepce, Franciszku Błażeju, Józefie Batorym i Karolu Chmielu.
[2]Towarzystwo Rekonstrukcji Historycznej Polska Walcząca to ponadgrupowe towarzystwo skupiające rekonstruktorów zajmujących się odtwarzaniem wydarzeń oraz sylwetek historycznych głównie z 1 poł. XX wieku skupiając się głównie na wojnie polsko – bolszewickiej, dwudziestoleciu międzywojennym, wojnie obronnej Polski w 1939 roku, polskim ruchu oporu, powstaniu warszawskim oraz szeroko pojętym powstaniu antykomunistycznym.
Poniżej zdjęcia z 28 lutego 2021
fot. Izabela Kaczyńska, Bogusława Sieroszewska
