Szanowni Państwo,
w imieniu organizatorów zapraszamy serdecznie na „Bieg Pamięci Matyldy Getter” połączony z piknikiem historyczno-sportowym.
Wydarzenie rozpocznie się w sobotę 14.05.2022 r. o godz. 10:00 przy ul. Kasztanowej 21 w Markach (teren Zgromadzenia Zakonu Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi).
Zapraszamy!
****************************************************************************************************************************************************
Nie ma chyba w historii zgromadzeń zakonnych w skali świata takiego jak Zgromadzenie Sióstr Rodziny Maryi, które zrobiłoby więcej dla ocalenia Żydów przed śmiercią z rąk niemieckiego okupanta. To właśnie siostra Matylda Getter (1870-1968), która w czasie niemieckiej okupacji (1939-1945) była przełożoną Prowincji warszawskiej tego Zgromadzenia, przyczyniła się wraz z innymi siostrami do uratowania w placówkach wychowawczych i opiekuńczych, co najmniej 750 Żydów, w tym około 500 dzieci, dając chrześcijańskie świadectwo bezgranicznej miłości bliźniego.
A musimy pamiętać, że tylko w okupowanej przez Niemcy Polsce za ukrywanie ludności żydowskiej groziła kara śmierci, którą Niemcy tysiące razy wykonali.
Za swoją działalność wraz z innymi siedemnastoma siostrami ze Zgromadzenia siostra Matylda Getter została odznaczona przez Yad Vashem Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
Na dziedzińcu Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi przy ul. Kasztanowej w Markach- Pustelniku w ostatnich dniach marca br. usytuowano wystawę, która ukazuje udział Zgromadzenia i jego przełożonej s. Matyldy Getter w ratowaniu Żydów – przede wszystkim dzieci, przed niechybną śmiercią ze strony niemieckiego okupanta.
Na ośmiu dwustronnych tablicach o wymiarach 2 m wysokości i ok. 1 m szerokości, przedstawiono informacje, archiwalne zdjęcie i dokumenty ukazujące ogrom pracy i ryzyka jakie wniesiono by ratować naszych sąsiadów – Żydów.
Wystawa zawiera tak skondensowaną ilość informacji podanych w przystępny sposób, ożywiony licznymi archiwalnymi fotografiami i dokumentami, że nie sposób nie zatrzymać się przy niej na dłużej. Podpisy pod przedstawionymi dokumentami i informacjami wykonano również w języku angielskim. Wystawa została przygotowana przez Biuro Edukacji Historycznej Instytut Pamięci Narodowej we współpracy ze Zgromadzeniem Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.
Warto nadmienić, że również w Markach-Pustelniku siostry ze Zgromadzenia Rodziny Maryi, z narażeniem życia zapewniły schronienie i uratowały przed grożącą śmiercią z rąk niemieckiego okupanta przynajmniej siedemnaścioro żydowskich dzieci.
Założycielem Zgromadzenia Franciszkanek Sióstr Rodziny Maryi był ks. abp. Zygmunt Szczęsny Feliński (1822-1895), ogłoszony świętym w 2009 r.
Zgromadzenie powstało w Petersburgu w 1857 r., a na ziemiach polskich rozpoczęło działalność w 1862 r. Zasadniczym celem działania zgromadzenia było zapewnienie należytego wychowania dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin rozbitych, sierot, ofiar wojen i rewolucji–w oparciu o zasady wiary i nauki kościoła rzymskokatolickiego.
Hasłem zgromadzenia jest zawołanie: Jezus, Maria, Józef.
Według danych za 1998 r. na świecie pracowały 1232 siostry z opisywanego zgromadzenia, a w Polsce było ich wtedy 827.
Siedzibą Zgromadzenia na naszym terenie, stały się zabudowania tzw. „Czerwonego Dworu” w Pustelniku – nazwa pochodziła zapewne od wypalanej na czerwono cegły pochodzącej z okolicznych cegielni, z których wzniesione były budynek główny i towarzyszące mu zabudowania gospodarcze.
Przed zamieszkaniem w „Czerwonym Dworze” sióstr, cały teren stanowił szpitał dla . nerwowo chorych weteranów wojennych i wojskowych oraz chorujących na płuca Opisywana posiadłość, rozpościerała się na obszarze ok. 16 ha, na który składały się zabudowania i rozległy park ze starodrzewem, w którym dominowała sosna, brzoza i wiekowe dęby.
Właścicielką tej posiadłości była Hanna Olechnowicz, która dzierżawiła siostrom nieruchomość, a opłatę uiszczało ówczesne Ministerstwo Oświaty i Wychowania.
W dawnym folwarku Czerwony Dwór” od końca XIX wieku działał szpital dla chorych na płuca, gdzie w czasie leczenia w 1911 r. zmarł wybitny polsko-litewski kompozytor i malarz Mikołaj Ćiurlionis, co upamiętnia tablica pamiątkowa na ścianie frontowej budynku.
W czasie bitwy warszawskiej z bolszewikami 13-26 sierpień 1920 r. na terenie późniejszego Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi mieścił się szpital polowy dla żołnierzy polskich rannych w walce z hordami bolszewickimi pod Ossowem i Radzyminem.
Do Marek -Pustelnika siostry przybyły w lipcu 1928 r. z Karolina leżącego niedaleko
Brwinowa na południowym Mazowszu, gdzie przebywały od października 1921 r.
Zakład prowadzony przez siostry w Pustelniku nazywany był też określeniem „Jutrzenka”.
W dniu 1 października 1928 r. Zakład Zgromadzenia w Pustelniku poświęcił ks. kard. Aleksander Kakowski. Siostry rozpoczęły trudną pracę wychowawczą i nauczycielską. W pierwszym roku szkolnym 1928/1929 przebywało tu 170 dziewcząt, nad którymi pieczę sprawowało 20 sióstr z przełożoną i jednocześnie kierowniczką matką Walerią Stawicką.
Ciekawostką jest fakt, że w latach 30 XX w. zgromadzenie w Markach – Pustelniku odwiedził późniejszy męczennik i święty Ojciec Maksymilian Maria Kolbe.
W 1937 r. na terenie Zgromadzenia została otwarta siedmioklasowa Prywatna Szkoła Podstawowa dla dziewcząt, która funkcjonowała do wybuchu II wojny św.
Wybuch II wojny światowej i okupacja niemiecka, która w Markach rozpoczęła się już od 14 września 1939 r. nie przerwały działalności Zakładu. Jednakże warunki w jakich przyszło pracować siostrom z „Jutrzenki” były bardzo trudne. Przede wszystkim z powodu znacznego wzrostu liczby dzieci (przeszło 200) (dziewczynek), które znajdowały tu schronienie i opiekę.
Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie w dniu 1 sierpnia 1944 r., Zakład w Pustelniku był schronieniem dla rannych powstańców oraz żołnierzy Armii Krajowej II Obwodu VII Rejonu „Celków – Marki”. Przebywały tu i znalazły schronienie dzieci nieznanego pochodzenia oraz przynajmniej 17 dzieci żydowskich, ale także dzieci pochodzących z rodzin niemieckich zamieszkujących Marki, Pustelnik i okoliczne miejscowości, których rodzice zginęli i którymi nie miał się kto zaopiekować w czasie wojennej pożogi.
Już o 94 lat Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi związane jest z Markami. Przez ten blisko wiekowy czas tysiące dziewcząt zyskało przebywając w Zgromadzeniu swój dom, przysposobienie do samodzielnego życia, naukę zawodu. Opiekowano się tu tymi dziećmi, którymi żadne zakłady państwowe opiekować się nie chciały, chociażby ze względu na wysoki stopień upośledzenia.
W czasie okupacji oraz ważnych dla narodu polskiego przemian społecznych i politycznych zdały egzamin z męstwa i patriotyzmu.
W latach 90 ubiegłego stulecia na terenie Zakładu wybudowano do celów edukacyjnych nowy dwupiętrowy budynek.
Od kilku lat, po przejęciu przez powiat wołomiński opieki nad dziećmi specjalnej troski, Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi prowadzą w Markach-Pustelniku przy ul. Kasztanowej prywatne placówki edukacyjne – żłobek, przedszkole oraz szkołę podstawową.
W dniu 14 maja br. na terenie zgromadzenia odbędzie się Bieg Pamięci Matki Matyldy Getter oraz rodzinny piknik historyczno- sportowy. Szczegóły www.filiidei.pl/bieg2022
Opracował: Zbigniew Paciorek. Prezes Stowarzyszenia- Marki- Pustelnik- Struga.
Podstawowa literatura:
- Bogumił Łoziński, Leksykon zakonów w Polsce. Warszawa 1998, s. 299.
- Krótka historia Domu Zakonnego Sióstr Rodziny Maryi w Pustelniku. Maszynopis pracy znajduje się w archiwum Sióstr w Domu Zakonnym i Zakładzie w Markach-Pustelniku przy ul. Kasztanowej.