Szanowni Państwo,
9 października br. pojawiła się na Facebook’u, na „Marki dawniej… stare fotografie”, informacja udostępniona przez Pana Tomasza Kaczyńskiego dotycząca możliwości zakupu na jednej z aukcji internetowych 3 zdjęć Marek z okresu II wojny światowej, a dokładniej 2 zdjęć z Pustelnika i jednego zdjęcia z widokiem na kościół par. św. Izydora w Markach.
Zdjęcia te wzbudziły natychmiast moje zainteresowanie, gdyż na jednym z nich zostali „uchwyceni” żołnierze Wehrmachtu na innym zaś została sfotografowana m.in. synagoga żydowska w Pustelniku. Dotychczas mieliśmy jedynie wiedzę o jej istnieniu, planach budowy, miejscu, w którym była usytuowana. Natomiast nigdzie nie natrafiono na zdjęcie tej budowli – dlatego też, w moim odczuciu, jest ono tak ważne i cenne.
Jeszcze raz dziękuję Panu Tomaszowi za czujność historyczną.
Zdjęcia zostały zakupione przeze mnie, zdygitalizowane i są przechowywane w specjalnym archiwum z innymi dokumentami dotyczącymi historii Marek.
Krótki opis zdjęć.
Na pierwszym zdjęciu widzimy kościół parafii św. Izydora Oracza w Markach. Na zdjęciu „uchwycone” jeszcze stare ogrodzenie i stara wieża kościelna. (Wieża została przestrzelona we wrześniu 1944 r. przez wycofujące się wojska niemieckie, a następnie, na skutek wichury, zawaliła się całkowicie. Wieża została odbudowana w 1961 r.)
Na drugim zdjęciu na pierwszym planie widoczni są żołnierze Wehrmachtu. (Niemcy wkroczyli do Marek w połowie września 1939 r.) Żołnierz w środku ubrany jest w drelich roboczy „drillich arbeitsbluse” popularny ubiór do prac w koszarach. Żołnierz z prawej – stopniem wygląda na oberfeldwebela (opis postaci – Paweł Gendek). Dalej widać innego żołnierza niosącego kanister. W tle jest tzw. kamienica Zysfejna, która stoi po dzień dzisiejszy. Obecnie to Al. Marsz. J. Piłsudskiego 113 w Markach – jadąc z Radzymina w stronę Warszawy.
Na trzecim zdjęciu kamienica Zysfejna, synagoga i w dalszej odległości wieża kościoła par. św. Izydora. Po lewej stronie tory kolejki dojazdowej. Po przybliżeniu widać ludzi kręcących się przy kamienicy.
Murowana synagoga została pobudowana pod koniec lat 20. XX wieku. Najprawdopodobniej wysadzona w powietrze w latach 40. XX w. Mamy również informacje, iż naprzeciwko synagogi – dziś to okolice ul. Stawowej była mykwa żydowska – łaźnia. Niestety, nie ma żadnej szerszej dokumentacji na ten temat, zaś informacja ta pochodzi ze szczątkowych źródeł pisanych oraz przekazów ustnych najstarszych mieszkańców Marek.
Zachęcamy do oglądania.