Z inicjatywy Stowarzyszenia Marki-Pustelnik-Struga oraz Łączą nas Marki, po raz pierwszy od około dwudziestu lat, w niedzielę 28 lipca, została odprawiona MSZA ŚWIĘTA polowa w miejscu wymordowania przez Niemców w lesie przy Jeziorze Kruczek mieszkańców Marek, Pustelnika, Strugi i Zielonki. W 2024 roku przypada okrągła 80. rocznica dokonanego w niedzielę 30 lipca 1944 roku, w przeddzień wybuch Powstania Warszawskiego, Mordu na Kruczku.
HYMN PAŃSTWOWY
Uroczystość rozpoczęła się od wspólnego odśpiewania hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej. Następnie organizatorzy powitali uczestników uroczystości, w szczególności: członka Zarządu Powiatu Wołomińskiego, Roberta Roguskiego, wiceburmistrza Miasta Marki Pawła Pniewskiego, przewodniczącą Rady Miasta Marki, Marzenę Wieczorek-Starczewską oraz rodzinę ofiar mordu – Bożena Rojek, córkę śp. Wandy Jendrysiak z d. Kostrzewa, rodzinę zamordowanych Mariana, Genowefy i Ryszarda Kostrzewów jak również powitany został Łukasz Krzemiński, rodzina zamordowanego Stanisława Szabelewskiego.
Co roku mieszkańcy podwarszawskich Marek gromadzą się nieopodal mareckiego Jeziora Kruczek, przy
Pomniku poświęconym ofiarom zbrodni z 30 lipca 1944 roku, w miejscu, gdzie niemieccy żołnierze bestialsko wymordowali od pięćdziesięciu do stu pięćdziesięciu, według różnych źródeł, mieszkańców Marek, Strugi, Pustelnika i Zielonki. Od piętnastu lat przy Pomniku wartę honorową pełni Rodzinna Grupa Historyczna Szwadron Żandarmerii Państwa Kaczyńskich z Zieleńca.
WIERSZ „KRWAWA NIEDZIELA NA KRUCZKU”
W oczekiwaniu na rozpoczęcie Mszy Świętej polowej, zgromadzeni na uroczystości wysłuchali
wiersza pt. „Krwawa Niedziela na Kruczku” autorstwa Bogusławy Sieroszewskiej z Marek,
który autorka zadedykowała śp. Pani Wandzie Jendrysiak z d. Kostrzewa, niezłomnemu świadkowi
zbrodni oraz jej bliskiej rodzinie, ofiarom niemieckiego mordu na Kruczku – ojcu Marianowi (l.
44), siostrze Genowefie (l. 21) oraz bratu Ryszardowi (l.17).
MSZA ŚWIĘTA POLOWA
Mszę Świętą polową sprawował proboszcz parafii Św. Izydora w Markach, ksiądz Kazimierz Sztajerwald, w intencji ofiar zbrodni wojennej na Kruczku dokonanej 80 lat temu na bezbronnej ludności cywilnej. Oprawę muzyczną zapewnił chór parafii Matki Bożej Królowej Polski z ul. Jutrzenki w Markach Pustelniku.
WSPOMNIENIE ARCHIWALNE
W oczekiwaniu na ceremonię składania wieńców uczestnicy uroczystości wysłuchali archiwalnych wspomnień z 30 lipca 2020 roku śp. Wandy Jendrysiak z d. Kostrzewa, która przez dekady, w każdą rocznicę Mordu na Kruczku, ostatni raz 30 lipca 2023 roku, zanim odeszła do Pana 26 września 2023 roku, wspominała tragiczną historię zamordowania swojej najbliższej rodziny oraz około stu ofiar, częściowo bezimiennych, z Marek, Strugi, Pustelnika, Rościszewa i Zielonki, którzy ponieśli męczeńską śmierć z rąk niemieckiego okupanta.
Głos zabrał i rys historyczny przedstawił prezes Stowarzyszenia Marki-Pustelnik-Struga, Zbigniew Paciorek.
CEREMONIA SKŁADANIA WIEŃCÓW.
- Kwiaty od rodziny ofiar zbrodni, rodziny śp. Pani Wandy Jendrysiak z d. Kostrzewa złożyła córka
pani Bożena Rojek - Wieniec od Zarządu Powiatu Wołomińskiego złożył Pan Robert Roguski
- Wieniec od Burmistrza Miasta Marki złożył Wiceburmistrz Paweł Pniewski
- Wieniec od Klubu Radnych Koalicji Obywatelskiej złożyła pani Marzena Wieczorek-Starczewska i Jarosław Ratajczyk
- Wieniec od Rodzinnej Grupy Rekonstrukcyjnej Szwadron Żandarmerii złożyli Pani Izabela i
Tomasz Kaczyńscy z Zieleńca, - Wieniec o od Stowarzyszenia Marki-Pustelnik-Struga złoży prezes Zbigniew Paciorek, Dorota
Sieroszewska-Bille - Wieniec od Stowarzyszenia „Łączą nas Marki” złożył Mikołaj Szczepanowski, Jacek Domaszczyński i Karol Banaś.
- Znicz zapalili wnukowie pani Wandy Jendrysiak z d. Kostrzewa
- Znicz zapalił członek Klubu Motocyklowego Wilczym Śladem pan Waldemar Czapliński
W imieniu organizatorów uroczystości, Stowarzyszenia Marki-Pustelnik-Struga oraz Łączą nas Marki, serdecznie dziękujemy państwu za obecność, udział we Mszy Św. i uczczenie pamięci ofiar niemieckiej zbrodni. Ponadto słowa podziękowania kierujemy do wszystkich zaangażowanych w organizację niedzielnej uroczystości, a w szczególności do księży z parafii Św. Izydora w Markach, proboszcza ks. Kazimierza Sztajerwalda, burmistrza Miasta Marki pana Jacka Orycha, chóru parafii Matki Bożej Królowej Polski w Pustelniku, Rodzinnej Grupy Historycznej Szwadron Żandarmerii Państwa Kaczyńskich z Zieleńca, rodziny Pani Wandy Jendrysiak z d. Kostrzewa ze Strugi, rodziny ofiar mordu również rodziny zamordowanego Stanisława Szabelewskiego, do przedstawiciela Klubu Motocyklowego Wilczym Śladem pana Waldemara Czaplińskiego.
Zachowanie pamięci historycznej o zbrodni dokonanej przez niemieckiego okupanta 80 lat temu, 30 lipca 1944 r., to nasz patriotyczny obowiązek. Tego wieczoru godnie spełniliśmy naszą powinność, uczestnicząc w podniosłej uroczystości. Musimy znać i pamiętać o przeszłości, także bolesnej, by nie pozwolić, aby historia znowu się powtórzyła. Boże, broń i uchowaj!
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI! POLEGLI ŚMIERCIĄ MĘCZEŃSKĄ! CHWAŁA BOHATEROM!
W uroczystości wzięło udział 100-130 osób. Inicjatorem uroczystego upamiętnienia Mordu na Kruczku z Mszą Święta polową był Tomasz i Zbigniew Paciorek, Stowarzyszenie Marki-Pustelnik-Struga oraz Łączą nas Marki.
Tekst: Bogusława Sieroszewska
